Gifschandaal houdt Zoetermeer in zijn greep: vijf vragen en antwoorden
ZOETERMEER - De gemeente Zoetermeer moet zich op maandag 12 februari verantwoorden voor het niet optreden tegen de jarenlange uitstoot van de giftige stof ethyleenoxide door het Amerikaanse bedrijf Sterigenics. Burgemeester Michel Bezuijen laat weten dat er om uitstel van de zitting wordt gevraagd. In 2018 oordeelde de Haagse rechtbank dat de gemeente strafrechtelijke immuniteit had. Hoe zat het ook alweer?
Wat doet Sterigenics precies?
Sterigenics is een Amerikaans bedrijf met tientallen vestigingen in twaalf landen wereldwijd. Het bedrijf is gespecialiseerd in het steriliseren van medische apparatuur een kleding. Tussen 1973 en 2010 zat het bedrijf in een pand aan de Storkstraat in Zoetermeer in de buurt van een woonwijk. In november 2010 heeft het bedrijf, in overleg met de gemeente, Zoetermeer verlaten.
Wat ging er fout?
Het reinigen gebeurde met verschillende methodes. Bij één daarvan werd ethyleenoxide gebruikt. Dat is een kankerverwekkend gas dat ook erfelijke genetische afwijkingen kan veroorzaken in menselijke voortplantingscellen. De kapotte filters in dit ontsmettingsproces werden niet vervangen, waardoor er jarenlang te veel van de stof werd uitgestoten.
Waarom sprak de rechtbank Sterigenics in 2018 vrij?
Het Openbaar Ministerie (OM) vervolgde twee voormalige leidinggevenden van het bedrijf voor de te hoge uitstoot in de jaren tussen 2004 en 2009. Tegen hen was een werkstraf van 100 uur geëist. Rudolf N., oud-directeur, hield tijdens het proces vol dat hij, ondanks maandelijkse reportages, niks wist van de te hoge uitstoot. Veiligheidsman Hans A. verklaarde dat hij niet de bevoegdheid had om het hele productieproces stil te leggen.
De twee werden in 2018 vrijgesproken omdat volgens de rechter de gemeente de hoge uitstoot steeds had gedoogd: 'Sterigenics heeft continu overleg gehad met de ambtenaar van de milieuafdeling van de gemeente. De ambtenaar was akkoord met de uitstoot via de noodpijp, daarom valt het bedrijf niets te verwijten’, zei de rechter zes jaar geleden.
Zoetermeer viel ook niets te verwijten?
De rechtbank in Den Haag was van mening dat de gemeente Zoetermeer strafrechtelijke immuniteit had. De rechter zei dat een gemeente alleen strafbaar kon worden gesteld als er sprake was van een levensbedreigende situatie. En dat was niet het geval, oordeelde de rechtbank.
'Er is geen sprake van concrete gevallen van overlijden als gevolg van de uitstoot van ethyleenoxide. Er is alleen vastgesteld dat het om een stof gaat die extra kans op kanker geeft.' Wel vond de rechter dat de gemeente nalatig is geweest.
Waarom volgt er zes jaar later nog een hoger beroep?
Het OM ging in 2018 in hoger beroep tegen de uitspraak. Nu is bekend geworden dat de eerste zittingsdag gepland staat op maandag 12 februari. De gemeente wordt vervolgd voor 'het meermalen opzettelijk verrichten of nalaten van een handeling met betrekking tot afvalstoffen, zoals het niet optreden tegen, of waarschuwen voor de uitstoot van ethyleenoxide, in de periode van 2004 tot 2009.'
Het hoger beroep komt burgemeester Bezuijen rauw op zijn dak. 'Wij dachten allemaal dat we de zaak-Sterigenics achter ons hadden gelaten, maar dat blijkt niet het geval. De advocaat van de gemeente neemt contact op met het OM om te achterhalen waarom deze zaak na zoveel jaren opnieuw wordt opgestart. Daarna zal hij verzoeken om uitstel van de zitting, zodat er voldoende tijd is om de strafzaak adequaat voor te bereiden.'
