Dronken man verkracht pony: 'Bij mensen die deze dingen doen, is vaak meer aan de hand'

Het verhaal van de 47-jarige Roy liegt er niet om. Op camerabeelden van een manege in Rijswijk is te zien hoe een man achter de pony staat, met zijn broek omlaag en zijn geslachtsdeel in de aanslag. In de pony wordt sperma aangetroffen, stelt het NFI vast.

Drie maanden later wordt er een man aangehouden die in de stal ligt te slapen. De pony is dan allang weggehaald door de eigenaresse. Er staan nu schapen. Het DNA van deze man komt overeen met dat van het sperma dat in april in de pony zat. En die man is Roy.

'Ik doe soms wel gekke dingen, als ik niks te doen heb of veel alcohol heb gedronken', verklaart hij. Dat komt overeen met het beeld dat ze bij De Waag, een polikliniek voor forensische psychiatrie, kennen van dit soort daders. Dat zegt Eveline Schippers.

Zij is verantwoordelijk voor de inhoud van de behandelingen die mensen met ongewone seksuele interesses, zoals dat heet, krijgen.

'Het kan iedereen zijn, ook je buurman. Maar bij mensen die dit soort dingen doen, is vaak meer aan de hand. Het is nooit alleen maar een seksuele interesse in dieren, er spelen altijd andere dingen mee zoals alcohol en drugs of impulsiviteit.'

Ook gaat het vaak om mensen zonder zinvolle dagbesteding. 'Als je niet veel te doen hebt, of eenzaam bent, ervaar je meer stress. Dan gaan mensen eerder over tot seksueel grensoverschrijdend gedrag. Mensen die seks met dieren hebben, hoeven niet per se seksueel geïnteresseerd te zijn in dieren.'

Hoe zit dat dan? Schippers: 'Soms is het ook gewoon opportunisme. Dan hebben ze gewoon zin in seks, met wie of wat boeit dan niet. Soms zijn ze seksverslaafd, ongeremd en ongecontroleerd. Dan hadden ze net zo goed iets anders kunnen doen dan met zo'n pony om ontlading te vinden.'

Overtreders komen in de helft van de gevallen vrijwillig bij de kliniek van De Waag terecht. 'Dat is dan meestal via de huisarts. Maar er is ook een groep die gedwongen wordt behandeld, die komt dan via de rechter of de reclassering.'

Om hoeveel mensen gaat het dan? 'Een seksuele interesse voor dieren is zeldzaam', weet Schippers. 'Het is heel moeilijk te peilen, want wij krijgen ze heel weinig onder behandeling. Er zijn wel studies gedaan. Zo'n 8 procent van de mannen heeft wel eens enige interesse gehad in seks met dieren. Door er aan te denken of er seksuele opwinding bij te ervaren.'

Dan gaat het niet alleen om pony's. 'Het kan van alles zijn, wat er maar voor handen is. Meestal gaat het eerder om huisdieren dan om andere soorten. Maar echte cijfers hebben we daar niet van. Er zijn trouwens ook vrouwen die deze voorkeur hebben, maar dat zijn er echt heel weinig.'

Dat geldt sowieso voor ongewone seksuele interesses. Die komen vaker voor bij mannen. 'Waarom weten we niet goed. Misschien heeft het te maken met impulsiviteit. We zien in andere studies dat mannen vaker moeite hebben hun gedrag te controleren dan vrouwen. Dat zou een verklaring kunnen zijn.'

De Haagse strafrechtadvocaat Jeremy Rens is gespecialiseerd in zedenzaken. 'Ik doe dit al tien jaar en kom overal. Ik kom regelmatig in Leidschendam-Voorburg, waar de afdeling zeden van de politie Den Haag zit, maar bijvoorbeeld ook in Rotterdam en Dordrecht.'

'Maar iemand die voor de rechter stond omdat hij een dier verkracht heeft, dat heb ik nog niet meegemaakt', vertelt hij.

'Wel heb ik mensen bijgestaan die dierenporno hadden. Plaatjes en filmpjes, ja. Dat is wel heftig, soms zijn daar kinderen bij betrokken en er zit soms ook kinderporno tussen. Vaak zie je een combinatie van strafbare dingen.'

Vindt hij het lastig om zo'n verdachte bij te staan? 'Nee, dat is niet moeilijk. Ik merk aan mijzelf dat ik werk en privé gelukkig gescheiden kan houden. Privé vind ik er een hoop van, ik heb zelf twee jonge dochters dus dit soort zaken gaat mij zeker niet in de koude kleren zitten. Maar tegelijkertijd vind ik ook dat iedereen recht heeft op een gedegen rechtsbijstand. Soms kloppen verhalen ook gewoon niet, dat moet je niet vergeten.'

Hoe kijken ze bij de polikliniek aan tegen dit soort mensen? 'Wij zien ze niet als criminelen of als patiënten, maar noemen ze cliënten', vertelt Schippers. 'Natuurlijk, wat ze doen is wettelijk verboden. Maar we zien ze wel als mens.'

Is dat geen geitenwollen sokken benadering? 'Tja, het is misschien een dooddoener. Maar dat is wel echt hoe onze behandeling wordt ingestoken. Je bent niet ziek, je bent een mens zoals iedereen. Maar je hebt wel bepaalde risicofactoren en dus wil je mensen behandelen.'

Kan dat wel? 'Ja, wij denken dat het kan. Mensen zijn over het algemeen best te behandelen. Wij beginnen altijd eerst met een analyse van het gedrag. Wat speelt er in hun leven, welke risicofactoren zijn er, zoals alcoholverslaving en ongewone seksuele interesses, heeft iemand een baan, een sociaal netwerk, kortom: is iemand zijn leven op orde.'

Met die informatie wordt een risicotaxatie gemaakt. 'Dan zien we of het echt vooral seksuele problemen zijn of dat iemand meer in het algemeen ontregeld is. Dat zijn twee verschillende groepen mensen en die krijgen dan ook allebei een eigen aanpak.'

Bij de eerste groep gaat het er volgens Schippers vooral om 'de focus van seks af te halen'. Hoe werkt dat? 'Je gaat zorgen dat iemand een betekenisvol leven krijgt, waarin seksualiteit een gepaste plaats heeft. Op die manier zoekt iemand hopelijk niet meer zijn toevlucht tot een pony.'

Het gaat om maatwerk. 'Sommige mensen hebben een partner, daarmee proberen we dan de relatie te verbeteren op seksueel gebied. Mensen die alleen zijn, kunnen misschien porno kijken die wel legaal is en aan zelfbevrediging doen. We kijken wat er werkt.'

Over partners gesproken, hoe heftig moet het zijn als je partner is veroordeeld voor het verkrachten van een pony? 'Ja, dat heeft zeker effect. Ook op je seksleven. Dat is echt heel pittig, daarom besteden we ook aandacht aan de partnerrelatie. We hebben therapeuten die speciaal geschoold zijn om te kijken naar de mensen om de patiënt heen en die relaties stabiel te maken.'

En de pleger zelf? 'Die walgen vaak ook van hun eigen gedrag, achteraf. Ze vinden zichzelf dan verschrikkelijk en weten dat de maatschappij hen met de nek aankijkt. Dat gebrek aan zelfacceptatie is dan ook weer een trigger voor een terugval in gedrag, want dan gaan ze zich isoleren. Dat willen we juist niet.'

Soms wordt voor mensen met een afwijkende seksuele voorkeur een praatgroep opgezet, zodat ze bij elkaar erkenning kunnen vinden. 'Met hun partner en buitenstaanders kunnen ze daar niet goed over praten. Maar voor dit soort mensen is er geen praatgroep, omdat het zo weinig voorkomt.'

'Dan moet je meer denken aan mensen met pedofiele gevoelens, exhibitionisten en mensen die ervan opgewonden raken bij anderen naar binnen te gluren en dan te masturberen.' Het risico op terugval bij dit soort zaken is laag, zegt Schippers. 'Zeker in vergelijking met andere overtreders.

'Maar toch kijken wij goed naar de triggers die iemand heeft. Hoe gaan ze om met problemen en hoe kunnen we hun stress reduceren. Bijna niemand denkt: ik ga nu even een pony misbruiken. Het hebben van een seksuele interesse is niet strafbaar, er naar handelen wel. Dat proberen wij hier te stoppen.'

Seks met dieren is in Nederland strafbaar gesteld sinds 2010. Volgens artikel 254 van het Wetboek van Strafrecht staat op het plegen van ontuchtige handelingen met een dier maximaal anderhalf jaar celstraf en een geldboete van maximaal 22.500 euro.

Zo'n hoge boete volgt er meestal niet, zegt advocaat Rens. 'Er wordt wel gekeken naar de financiële situatie van de cliënt.' Zoals hierboven beschreven, komen dergelijke zaken maar weinig voor de rechter.

Het kan er natuurlijk ook mee te maken hebben dat mensen niet worden betrapt, er geen aangifte wordt gedaan of er niet tot vervolging wordt overgegaan. Hoeveel mensen bij ons in de buurt sinds het ingaan van de wet veroordeeld zijn, kan de rechtbank in Den Haag niet zeggen.

Ook heeft Omroep West landelijke cijfers opgevraagd. In 2012 werd voor het eerst iemand veroordeeld volgens dit wetsartikel. In totaal zijn er tot nu toe 53 zaken behandeld, waarbij er in 34 zaken feiten door de rechter bewezen zijn verklaard.

Het wetsvoorstel is destijds ingediend door Kamerlid Harm-Evert Waalkens (PvdA). Toen waren er al kritische vragen bij de frequentie van dit soort delicten en daarmee of de wet wel nodig was. Hij noemt gemiddeld minder dan vijf zaken per jaar 'inderdaad niet veel'.

Waalkens zegt in een reactie wel blij te zijn dat hij het voorstel destijds heeft ingediend. 'Ik ben sinds 2010 uit de Kamer en volg het nu nog zijdelings. De zaken die voor de rechter komen, hebben wel een afschrikwekkende werking, dat kan preventief zijn. En iedere veroordeling is er één.'