Enorme ratten proberen eieren van broedende zwaan te stelen
RIJSWIJK - Het is een bizar gezicht: een broedende zwaan die haar eieren bijna verliest aan een enorme rat. Het zijn beelden uit Rijswijk, waar buurtbewoonster en groot dierenliefhebster Anita zo goed en kwaad als het gaat probeert het watervogelechtpaar te beschermen. En niet alleen tegen ratten, maar ook tegen mensen.
'Zachtjes hoor, niet te dichtbij komen.' Het is meteen duidelijk: Anita Voortman waakt over het zwanenechtpaar dat zit te broeden aan de Rembrandtkade in Rijswijk. En dat doet ze met veel liefde en passie, zoals ze zelf zegt. Anita heeft dan ook een warme band met de twee zwanen, die ze beide goed kent.
'Ik werk in mijn vrije tijd al elf jaar als vrijwilliger bij de Dierenambulance Den Haag. Dit zwanenvrouwtje heeft al twee mannelijke partners verloren, die heb ik allebei zelf dood aangetroffen.' Een tragedie, want, zegt ze: 'Zwanen zijn ontzettend monogaam. En het mannetje was eerder al een tijdje weduwnaar nadat zijn vrouwtje gestorven was en zwierf al een tijdje eenzaam rond in de regio Den Haag.'
Dat weet ze zo goed, omdat de zwanen geringd zijn. 'Ja, hij werd ooit als jong geringd in Wassenaar, zij hier in Rijswijk. En ze hebben elkaar in het Zuiderpark leren kennen.' En nu is de zwanenromance dus bezegeld met nageslacht. Zeven eieren worden er moment uitgebroed in de grassige berm van de kade. Bijzonder, want in de omgeving van Rijswijk en omliggende plaatsen zijn maar zo'n 25 zwanenkoppels, weet ze.
'Dat broeden is al enorm zwaar, maar nu lopen er dus ook nog ratten. Van die hele grote. Ik ben stom verbaasd, maar die kunnen dus een zwanenei pikken. Die dingen zijn heel groot en zwaar. En als er jongen komen, kunnen ze die ook te pakken nemen. Ik zie de hele tijd ratten heen en weer lopen, niet normaal. Dat is echt gevaarlijk voor de zwanen en het kost ze veel energie om die ratten uit de buurt te houden.'
Het vrouwtje heeft al een wond op haar snavel, vermoedelijk door een onprettige ontmoeting met één van die ratten. En dus is Anita op haar qui-vive. 'Vier omwonenden met een goed uitzicht op het nest heb ik mijn mobiele nummer gegeven voor als er wat is. En tussen mijn werk door ga ik een paar keer per dag kijken. Ook heb ik zelf pinnetjes gekocht, om het gaas op de hekken vast te zetten. Ik hoop dat de ratten er dan niet doorheen kunnen kruipen.'
Bekijk hier een confrontatie tussen de zwaan en een rat:
Zwaan versus rat
Sommige mensen zouden haar misschien voor gek verklaren, al dat gedoe voor een paar zwaneneieren? 'Ach, ik heb een groot hart voor dieren', zegt ze. Ondertussen spreidt ze haar armen wijd uit elkaar, om aan te geven hoe groot haar liefde wel niet is. 'Ik leef voor de dieren. En het is hier zo gevaarlijk. Met loslopende honden en voorbij rijdende auto's. Ik moet deze zwanen echt beschermen.'
En dus wil ze maar meteen van de gelegenheid gebruik maken om een oproep te doen. 'Houd je hond aan de lijn en rijd alsjeblieft niet zo hard hier.' En daarmee zijn we er nog niet, want het grootste probleem zijn mensen die speciaal op de zwanen afkomen om eens lekker dichtbij te gaan kijken en vooral om ze brood voeren. Of we even met hoofdletters willen opschrijven: 'DOE HET NIET.'
Geen attractie
En: 'Laat die dieren ook alsjeblieft een beetje met rust', verzucht Anita. 'Ik snap natuurlijk dat het leuk is om naar te kijken, maar kom vooral niet te dichtbij. Het moet hier ook geen attractie worden.' Daarom wil ze ook niet vertellen wanneer de eieren precies uitkomen. 'Ik weet het wel, maar ik zeg het expres niet. Sorry. Alles om te voorkomen dat het hier heel druk wordt.'
En dat voeren is echt funest voor de zwanen, zegt ze. 'Het is lief bedoeld, maar zwanen die broeden hebben helemaal geen extra eten nodig. Dat heb ik nagevraagd bij vogelopvang De Wulp in Den Haag.'
Daar zeggen ze ook tegen Omroep West dat bijvoeren absoluut niet nodig is. 'Nee, je moet ze vooral niet voeren, zeker niet', zegt Sharon Lexmond resoluut. Zij kan het weten, als hoofd dierverzorging bij deze opvang van de Haagse Vogelbescherming. 'Die loslopende ratten komen vooral af op dat voer dat mensen brengen, zoals brood. Als de zwanen het niet eten, omdat ze niet nodig hebben, blijft het liggen. En dan komen ze er dus op af.'
Voeren is ook verboden
Ook zij herkent dat ratten inderdaad gek zijn op zwaneneieren. 'Dit soort verhalen zie je inderdaad wel vaker. Meestal komen die ratten 's nachts. Als je ze overdag ziet betekent het dat er wel erg veel ratten zijn. Dat is echt een rotgezicht, zo'n rat bij een nest. Maar wij kunnen als opvang niets doen, helaas.'
Lexmond hoopt dat het filmpje van de rat bij de broedende zwaan mensen ervan overtuigt dat ze de dieren écht niet moeten voeren. 'Het is onwetendheid, die goede bedoelingen. Het doet meer kwaad dan goed. Een broedend dier moet je sowieso niet storen.' Dat voeren is trouwens ook verboden volgens de plaatselijke regels, zegt Anita. Ze heeft zelf ook nog maar wat geplastificeerde briefjes opgehangen om mensen erop attent te maken.
Week vrij genomen om kuikens te dresseren
'Sinds kort staan er ook echte borden op meerdere plekken in Rijswijk, dus ik hoop dat de gemeente dat ook vaker gaat handhaven. Rijswijk is echt een diervriendelijke gemeente, met een afdeling dierenwelzijn die ook echt hun best doen.' Zo heeft de gemeente een speciaal trapje geplaatst, waardoor de zwanenkuikens straks makkelijk in het water kunnen stappen of juist op de kant kunnen komen.
Maar dat is voor Anita nog niet genoeg. 'Ik heb een week vrij genomen na de geboorte en heb het schepnet al klaarstaan in mijn kelder. Want de eerste dagen wil het nog wel eens misgaan. Dan schep ik ze eruit, net zolang tot ze snappen hoe het wèl moet.'
Is deze mevrouw niet toch een beetje doorgeslagen? Ze moet eerst vriendelijk lachen om onze vraag. Maar dan, bloedserieus: 'Nee hoor, ik ben gewoon heel gepassioneerd. Ik word echt blij als er straks jonkies zijn. Dat is toch mooi, om te zien dat het dan goed gaat?'
Mooie berichten aan de wereld
En zij is duidelijk niet de enige die er blij van wordt. 'Ik heb allerlei berichten al gepost op sociale media over de zwanen en krijg zoveel likes en hartjes, geweldig. Iedereen is enthousiast, dat er naast zoveel ellende ook eindelijk eens leuk nieuws in de wereld is.'
Reactie gemeente Rijswijk: Het zwanenkoppel op de Rembrandtkade is bij ons bekend. De zwaan verdient onze bescherming. Dat ze broeden in een drukke stedelijke omgeving is al vrij uniek en we doen er dan ook alles aan om te zorgen voor een goed broedsucces. We gaan dan ook kijken hoe we het zwanenkoppel kunnen beschermen tegen de ratten. Die zijn aanwezig, maar er is geen sprake van een overpopulatie. Over de afgelopen drie jaar zien wij een daling van meldingen. We krijgen jaarlijks 150 tot 200 meldingen. Die monitoren wij, bij meerdere meldingen wordt de ongediertebestrijder ingeschakeld. Het voeren van dieren is in Rijswijk inderdaad verboden volgens onze Algemene Plaatselijke Verordening. Als de overlast aanhoudt gaat er actiever worden gehandhaafd. Voorlopig is handhaving in de omgeving alert.
